Niezależnie od powodu wizyta w sądzie zawsze wiąże się z pewnym poziomem stresu. Gdy przyczyną posiedzenia jest rozpad własnego małżeństwa, to nie może być przyjemne spotkanie. Istnieje jednak sprawdzony sposób na stłumienie emocji i nerwów – oswojenie nieznanego. Taki jest cel dzisiejszego artykułu – przedstawienie odpowiedzi na pytania, jak wygląda rozprawa sądowa, ile trwa oraz jak się na niej zachować.
Jak wygląda rozwód – od pozwu do posiedzenia sądu
Mając już ogólny zarys tego, jak przygotować się do rozwodu, warto przyjrzeć się bliżej poszczególnym etapom prowadzącym do rozprawy, podczas której małżeństwo może by w świetle prawa rozwiązane wyrokiem Sądu.
Postępowanie rozwodowe rozpoczyna się z chwilą wniesienia pozwu przez któregokolwiek z małżonków. Nawet jeśli oboje wyrażają zgodną chęć zakończenia związku, jeden z nich zostanie w postępowaniu określony jako powód, a drugi jako pozwany, jednak nie będzie to miało żadnych konsekwencji w przypadku rozwodu bez orzekania o winie. Pozew o rozwód wnosi się w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) do sądu okręgowego właściwego dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków wraz z załącznikami. Do pozwu załącza się odpis skrócony aktu małżeństwa i ewentualne dowody. Osoba wnosząca pozew uiszcza opłatę od pozwu w wysokości 600 zł i jest to kwota stała. Dodatkową opłatę uiszcza się, gdy ma być w ramach rozwodu przeprowadzony podział wspólnego majątku.
Sąd sprawdza pozew pod względem formalnym i może wezwać powoda do ewentualnego usunięcia nieprawidłowości. Spełniające wszystkie wymogi pismo jest następnie wysyłane przez sąd do drugiego małżonka. Ma on dwa tygodnie na przedstawienie sądowi odpowiedzi na pozew, w której z pomocą adwokata lub radcy prawnego formułuje swoje stanowisko w sprawie. Może w nim zawrzeć swoje roszczenia i odnieść się do rozpadu małżeństwa, a także orzekania o winie, władzy rodzicielskiej, żądanych alimentów i sposobu kontaktu z dziećmi. Jeśli pozwany nie ustosunkuje się do pozwu i nie złoży odpowiedzi, może stracić możliwość przedstawiania swoich racji, a zgłoszone przez niego wnioski mogą być spóźnione.
Następnie powód otrzymuje od sądu odpowiedź pozwanego. Może się zdarzyć, że powód wniesie pozew o rozwód bez orzekania o winie, a pozwany się na to nie zgodzi. Wówczas powód ma może zmienić żądanie na rozwód z orzekaniem o winie, lecz nie musi tego robić.
Sprawa rozwodowa – jak się zachować w sądzie?
Trudno określić czas oczekiwania na pierwszą rozprawę sądową, zależy to głównie od uwarunkowań konkretnego sądu m.in. liczby jego pracowników i zaplanowanych spraw. Często jest to okres kilku miesięcy, dlatego warto uzbroić się w cierpliwość. Obecność na własnej rozprawie rozwodowej jest obowiązkowa, jednak zdarzają się sytuacje, w których jest to po prostu niemożliwe. W takiej sytuacji należy poinformować sąd i najlepiej ustanowić pełnomocnika, który stawi się w twoim imieniu. Jeśli natomiast wiemy, że wskutek losowej sytuacji spóźnimy się na rozprawę, należy telefonicznie poinformować o tym sekretariat sądu i poprosić o zaczekanie.
Jak wygląda rozprawa rozwodowa w sądzie i jak się na niej zachować?
- Na rozprawę sądową trzeba zabrać ze sobą dowód osobisty lub inny dokument tożsamości. Należy wyłączyć telefon przed wejściem na salę rozpraw.
- Najlepiej przybyć do sądu wcześniej i sprawdzić, czy nie mamy problemu ze znalezieniem sali – jej sygnatura znajduje się na zawiadomieniu o rozprawie. Jeśli nie możemy jej zlokalizować, pomoże nam w tym pracownik biura obsługi. Następnie należy upewnić się, że nasza sygnatura sprawy znajduje się na wokandzie wywieszonej na drzwiach sali.
- Do sali można wejść wyłącznie po wywołaniu sprawy. Oprócz małżonków wchodzą również świadkowie (którzy po sprawdzeniu obecności będą poproszeni o opuszczenie sali) oraz pełnomocnicy stron.
- Na posiedzeniu obecny jest zawsze kierujący rozprawą sędzia oraz dwóch ławników. Na początku następuje sprawdzenie obecności i weryfikacja tożsamości wszystkich przybyłych osób. Warto nadmienić, że rozprawa odbędzie się, nawet jeśli jeden z małżonków nie stawi się w sądzie. Świadkowie są proszeni o opuszczenie sali oraz ponowne wejście na wezwanie. Przesłuchanie świadków może nie być konieczne, jeśli małżonkowie zgadzają się na polubowny rozwód bez orzekania o winie.
- Każda ze stron jest zawsze przesłuchiwana. Do sądu należy zwracać się „wysoki sądzie”. Powinniśmy powstrzymać się od obraźliwych, wulgarnych i emocjonalnych wypowiedzi. W imieniu każdej ze stron może przemawiać jej pełnomocnik.
O co pyta sąd na rozprawie rozwodowej?
To jedno z najczęściej zadawanych pytań podczas konsultacji z adwokatem. Trzeba więc podkreślić, że na początku sąd będzie dążył do ustalenia, co spowodowało trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego oraz od jak dawna strony nie łączy już więź fizyczna, gospodarcza i duchowa. Sąd zapyta każdą ze stron:
- jakie ma wykształcenie i wyuczony zawód, ile ma lat;
- czy jej decyzja odnośnie rozwodu jest ostateczna i czy nie widzi już żadnych szans na kontynuowanie małżeństwa;
- czy między małżonkami nie istnieje więź emocjonalna tzn. czy przestali kochać siebie nawzajem;
- czy i od kiedy małżonkowie nie mieszkają razem tj. nie prowadzą wspólnego gospodarstwa (istnienie samej więzi gospodarczej nie jest jednak wystarczającą przesłanką do odmowy udzielenia rozwodu);
- czy ustała między nimi więź fizyczna tzn. czy przestali utrzymywać kontakty seksualne;
- czy małżonkowie posiadają małoletnie dzieci, czy wiedzą one o rozwodzie, rozumieją i akceptują go, czy rozwód nie jest sprzeczny z dobrem dzieci;
- z którym rodzicem dzieci częściej się kontaktują, obecnie mieszkają, mają większą więź, kto ponosi koszty ich utrzymania i ile one wynoszą;
- jaka jest sytuacja socjalna stron, gdzie strony pracują i jakie otrzymują wynagrodzenie.
Sąd na każdym etapie rozprawy może stwierdzić, że istnieje szansa na uratowanie małżeństwa. Wówczas może skierować małżonków do mediacji, jeśli oboje wyrażą na to zgodę. Wspólne polubowne ustalenia mogą być też zalecone przez sąd w kwestiach związanych z małoletnimi dziećmi. Wówczas rozwód nie dojdzie do skutku na pierwszej rozprawie.
Czy można otrzymać rozwód na pierwszej rozprawie?
Jeśli zarówno powód, jak i pozwany wykażą zgodne żądanie w zakresie rozwiązania małżeństwa oraz pozostałych wniosków, a co więcej – żadne z nich nie wniosło o rozwód z orzekaniem o winie, sąd może wydać wyrok na pierwszej rozprawie. Jeśli małżonkowie posiadają małoletnie dziecko lub dzieci szybkie sfinalizowanie rozwodu jest możliwe dzięki sformułowaniu tzw. porozumienia rodzicielskiego. Pod okiem adwokata strony ustalają wówczas kwestie związane z najmłodszymi – władzę rodzicielską, kontakty z dziećmi, alimenty. Przed rozprawą strony mogą dokonać również wspólnych ustaleń, co do podziału majątku i wnieść zgodne wnioski o podział majątku wspólnego małżonków. Ponadto w przypadku gdy strony posiadają wspólne małoletnie dzieci, sąd musi przeprowadzić dowód z przesłuchania świadka na okoliczność, iż rozwód nie jest sprzeczny z dobrem małoletnich.
Podsumowując – rozwód można otrzymać na pierwszej lub drugiej rozprawie, jeśli małżonkowie są zgodni w swoich stanowiskach w sprawie. Niestety nie zawsze tak jest – wtedy niezbędne jest przeprowadzenie na rozprawie postępowania dowodowego.
Przebieg postępowania dowodowego
Przeprowadzenie przez sąd postępowania dowodowego jest konieczne po pierwsze gdy, co najmniej jedna ze stron żąda rozwodu z orzeczeniem o winie. Każdy małżonek może wówczas wnosić dowody świadczące o winie drugiego, np. korespondencję SMS, a także wnosić o przesłuchanie świadków lub biegłych. Obowiązkiem stron jest zgłoszenie wszelkich dowodów w wyznaczonym wcześniej przez sąd terminie. W zależności od liczby świadków ich przesłuchanie może przesunąć się na kolejną rozprawę.
W przypadku wniesienia pozwu o rozwód z orzekaniem o winie kluczowa dla wyroku jest współpraca z adwokatem. Samodzielna obrona swoich interesów przed sądem jest niezwykle trudna i stresująca, a jeśli druga strona będzie reprezentowana przez pełnomocnika, znajdujemy się na dużo słabszej pozycji, nawet jeśli jesteśmy pewni winy pozwanego.
Postępowanie dowodowe jest konieczne także wtedy, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci i nie dołączyli do pozwu porozumienia rodzicielskiego. Wówczas sąd ustala wszystkie kwestie związane z najmłodszymi, także na podstawie dostarczonych dowodów. Dziecko może być świadkiem na rozprawie rozwodowej rodziców, jeśli ukończyło 17 lat. Sąd może także zarządzić przeprowadzenie tzw. wywiadu środowiskowego, żeby zbadać sytuację życiową małoletniego i wydać rozstrzygnięcie w zakresie władczy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem, opierając się na opinii wydanej przez biegłych, czyli tzw. Opiniodawczego Zespołu Sądowych specjalistów. jest to grupa osób, która bada więzi z dzieckiem i kompetencje opiekuńczo wychowawcze obojga małżonków.
Na koniec postępowania dowodowego każdej ze stron jest udzielony głos, żeby mogła odnieść się do zeznań świadków, przedstawionych dowodów i innych istotnych kwestii.
Rozprawa rozwodowa – ile trwa?
Jeśli mamy do czynienia z wyżej opisanym przypadkiem – kiedy małżonkowie są zgodni co do wszystkich kwestii związanych z rozpadem ich związku, wspólnym majątkiem oraz małoletnimi dziećmi – rozwód może być udzielony na pierwszej rozprawie. Samo posiedzenie nie trwa długo – zazwyczaj poniżej godziny. To, co martwi wiele osób, to czas całego postępowania, które w szczególnie trudnych, konfliktowych przypadkach może ciągnąć się latami. Kluczowe jest więc porozumienie małżonków jeszcze przed wniesieniem pozwu.
FAQ:
1. Ile trwa rozprawa rozwodowa?
Rozwód bez orzekania o winie i z porozumieniem rodzicielskim (jeśli małżonkowie posiadają dzieci) można otrzymać na pierwszej rozprawie, która trwa z reguły od 30 minut do godziny.
2. Jak wygląda rozprawa rozwodowa?
Sąd ustala, dlaczego i kiedy ustały więzi łączące małżonków. Następnie przeprowadza postępowanie dowodowe, którego przebieg zależy od roszczeń powoda i pozwanego.
3. Co ustala sąd na rozprawie rozwodowej?
Oprócz decyzji o rozwiązaniu małżeństwa sąd reguluje także kwestie związane z wieloma innymi aspektami życia byłych małżonków i ich dzieci, np. komu powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej, jak uregulować kontakty, alimentację, sposób korzystania z mieszkania. Może również dokonać podziału majątku, jeżeli nie spowoduje to wydłużenie postępowania.
