Co to jest adopcja?

10 lutego 2025

Adopcja, czyli przysposobienie, to proces, w wyniku którego powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Polega na nadaniu dziecku praw i obowiązków wynikających z pokrewieństwa, jak w przypadku biologicznych rodziców.

Proces adopcyjny bywa bardzo długi, a jednym z najważniejszych jego etapów jest postępowanie przed sądem rodzinnym, który ostatecznie decyduje o przysposobieniu. Warto wiedzieć, jak przebiega ten proces i jakie kroki należy podjąć, aby przejść przez niego sprawnie.

Jak wygląda proces przysposobienia (adopcji) przed sądem?

1. Złożenie wniosku do sądu

Przysposobienie dziecka to ważna i odpowiedzialna decyzja, która wymaga dopełnienia wielu formalności. Jednym z kluczowych etapów procesu adopcyjnego jest złożenie wniosku o przysposobienie do sądu rodzinnego. Wniosek o przysposobienie (adopcję) do sądu rodzinnego może złożyć osoba, która spełnia następujące wymogi:

  1. jest pełnoletnia,
  2. posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
  3. posiada kwalifikacje osobiste uzasadniające przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przyspasabiającego
  4. posiada opinię kwalifikacyjną,
  5. ukończyła szkolenie organizowane przez ośrodek adopcyjny, chyba, że obowiązek ten jej nie dotyczy,
  6. pomiędzy nią, a osobą przysposobioną istnieje odpowiednia różnica wieku,
  7. przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie, a jedno z małżonków, tylko za zgodą drugiego, jeśli zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające taką adopcję.

Co powinien zawierać wniosek o przysposobienie dziecka?

Prawidłowo sporządzony wniosek pozwoli szybciej i sprawniej przejść procedurę adopcyjną. Poniżej przedstawiamy, co powinien zawierać taki dokument.

  • Dane wnioskodawców

Wniosek powinien zawierać podstawowe informacje o przyszłych rodzicach adopcyjnych, takie jak:

  • Imiona i nazwiska,
  • Numer PESEL,
  • Adres zamieszkania,
  • Obywatelstwo,
  • Stan cywilny

Dane osoby adoptowanej.

We wniosku Należy również zamieścić dokładne dane osoby, które ma zostać adoptowane, w tym:

  • Imię i nazwisko,
  • Data i miejsce urodzenia,
  • Adres zamieszkania,
  • Numer PESEL,
  • Stan cywilny

Uzasadnienie wniosku

Ważnym elementem jest uzasadnienie, w którym wnioskodawcy powinni wykazać, że spełniają wymogi przysposobienia, dlaczego chcą adoptować dziecko. Powinno ono zawierać, w szczególności:

  • Informacje o przysposabiających, ich sytuacji życiowej, rodzinnej, zdrowotnej i finansowej,
  • Informacje o zapewnieniu dziecku odpowiednich warunków bytowych, warunków do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego,
  • Opis relacji między przyspasabiającymi, a dzieckiem przysposabianym,

Załączniki do wniosku

Do wniosku należy dołączyć szereg dokumentów, w tym dokumenty potwierdzające zdolność do przysposobienia. Wśród nich znajdują się:

  • Odpis aktu urodzenia dziecka,
  • Akt małżeństwa lub zaświadczenie o stanie cywilnym wnioskodawców,
  • Zaświadczenie o niekaralności,
  • Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia,
  • Dokumenty potwierdzające sytuację finansową (np. zaświadczenia o dochodach, PIT),
  • Opinia ośrodka adopcyjnego,
  • Opinia psychologiczna,
  • Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia adopcyjnego.

Wnioski dodatkowe.

We wniosku można zawrzeć również dodatkowe wnioski, takie jak wniosek o:

  • zmianę nazwiska dziecka,
  • zmianę imienia dziecka,
  • wniosek o sporządzenie nowego aktu urodzenia dziecka.

Wniosek o przysposobienie jest kluczowym dokumentem w procesie adopcyjnym. Musi być sporządzony rzetelnie, zgodnie z wymogami, zawierać wszystkie niezbędne dokumenty, aby sąd rodzinny mógł go pozytywnie rozpatrzyć. Pamiętaj, że w procesie adopcyjnym liczy się przede wszystkim dobro dziecka, dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata, aby mieć pewność, że wszystkie formalności zostały dopełnione.

2. Rozprawa sądowa

Po przyjęciu wniosku sąd wyznacza termin rozprawy. Podczas niej:

  • przesłuchiwani są przyszli rodzice adopcyjni, którzy muszą wykazać, że spełniają wymogi niezbędne do przysposobienia, mają odpowiednie kwalifikacje, dają rękojmię prawidłowej opieki, mają warunki socjalne, łączą ich relacje z przysposabianym,
  • wysłuchani mogą być biologiczni rodzice (jeśli dotyczy) – sąd może zapytać ich
    o zgodę lub powody oddania dziecka do adopcji,
  • sąd wysłucha przysposabianego jeśli ukończył lat 13, do przysposobienia potrzebna jest bowiem co do zasady jego zgoda, sąd opiekuńczy powinien wysłuchać również przysposabianego, który nie ukończył lat trzynastu, jeżeli może on pojąć znaczenie przysposobienia.

3. Wizyta kuratora

Sąd może zlecić wizytę kuratora w domu przyszłych rodziców adopcyjnych. Kurator sprawdza, w szczególności:

  • Warunki mieszkaniowe, środowisko, w którym ma żyć dziecko,
  • Relacje przyszłych rodziców z dzieckiem,
  • Gotowość rodziny na przyjęcie dziecka.

Na podstawie tej wizyty kurator sporządza raport, który jest ważnym elementem decyzji sądu.

4. Opinia kwalifikacyjna ośrodka adopcyjnego – co to jest i kiedy sąd się o nią zwraca?

Przed podjęciem decyzji o adopcji sąd musi dysponować pełnym obrazem sytuacji przyszłych rodziców i ich kompetencji. Opinia kwalifikacyjna to szczegółowy dokument przygotowany przez ośrodek adopcyjny, pracujących w nim specjalistów, który zawiera ocenę kandydatów na rodziców adopcyjnych pod kątem ich zdolności do opieki, wychowania dziecka, zapewnienia mu odpowiednich warunków rozwoju. Przedmiotem opinii jest:

  • sytuacja materialna i mieszkaniowa kandydatów,
  • stan zdrowia fizycznego i psychicznego,
  • motywacja do adopcji,
  • kompetencje wychowawcze,
  • relacje rodzinne i społeczne,
  • relacje kandydatów z przysposabianym,

5. Decyzja sądu

Kiedy sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe, uzyska niezbędne dokumenty, zasięgnie opinii i dokona wszechstronnej oceny, wyda postanowienie. Sąd orzekając o przysposobieniu, może orzec:

  • przysposobienie pełne, które może być przysposobieniem całkowitym
  • przysposobienie niepełne

Poszczególne rodzaje przysposobienia (adopcji) i jego skutki.

1. Przysposobienie pełne

  • przysposobione dziecko nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa
  • traci wszelkie więzi prawne z biologicznymi rodzicami,
  • przysposobione dziecko przestaje dziedziczyć po swoich rodzicach biologicznych, będzie natomiast uprawnione do spadku po rodzicach adopcyjnych, podobnie jego dzieci.

2. Przysposobienie pełne całkowite

  • w przeciwieństwie do przysposobienia pełnego zwykłego jest ono nierozwiązywalne, co oznacza, że rodzice, którzy przysposobili dziecko nie mogą się już wycofać z tego rodzaju adopcji,
  • istnieje możliwość sporządzenia nowego aktu urodzenia dziecka, w którym jako rodzice widnieją nowi rodzice adopcyjni, starego aktu urodzenia nie ujawniania się.

3. Przysposobienie niepełne

  • stosunek przysposobienia powstaje pomiędzy rodzicami adopcyjnymi, a adoptowanym dzieckiem, nie powstaje pomiędzy dzieckiem, a krewnymi adoptujących,
  • rodzice biologiczni pozostają nadal zobowiązani do alimentacji, ale w pierwszej kolejności obowiązek ten powinien być realizowany przez przysposabiającego,
  • dziecko otrzymuje nowe nazwisko, ale nowi rodzice nie zastępują rodziców biologicznych w akcie urodzenia dziecka.

Podsumowanie

Adopcja to trudna decyzja, a proces adopcyjny wymagający i najczęściej długotrwały. Jeśli rozważasz adopcję, warto skonsultować się z adwokatem i zasięgnąć wiedzy, a gdy już podejmiesz tą ważną decyzję skorzystać z fachowej pomocy, wsparcia adwokata w procesie adopcyjnym, by przejść cała procedurę sprawnie i skutecznie.