Jak wygląda podział majątku po rozwodzie?

Jak wygląda podział majątku po rozwodzie?

  • Post category:Aktualności

Ustanie małżeństwa na skutek orzeczenia rozwodu oznacza także ustanie wspólności majątkowej – ale nie automatyczny podział majątku. Jak więc przebiega podział majątku po rozwodzie? Kiedy zajmuje się tym sąd? Co z majątkami osobistymi współmałżonków? I czy obie strony zawsze mają w majątku małżeńskim równe udziały? Na te i inne pytania odpowiadają specjaliści Kancelarii Mecenas Marty Jaśków – zapraszamy do lektury.

Porady prawne online

Podział majątku – po rozwodzie, w trakcie czy przed?

Do faktycznego podziału majątku wspólnego pomiędzy dochodzi zazwyczaj dopiero po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, czyli po orzeczeniu rozwodu. Natomiast podziału majątku wspólnego można też dokonać wcześniej, jeszcze przed złożeniem pozwu o rozwód lub w trakcie sprawy rozwodowej. Małżonkowie mają prawo w każdej chwili zawrzeć umowę rozdzielności majątkowej, która daje możliwość dokonania podziału majątku wspólnego. Decyzję o ustanowieniu rozdzielności majątkowej może także podjąć sąd, mając ku temu ważny powód, np. długotrwałą separację małżonków bądź zagrożenie ich interesu majątkowego – z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy jeden z nich trwoni majątek, prowadzi do powstania jego uszczerbku bądź uchyla się od budowania i utrzymywania go. Wspólność majątkowa w małżeństwie ustaje także wtedy, gdy jeden z małżonków zostaje ubezwłasnowolniony lub ogłasza upadłość.

Podział majątku wspólnego jest więc niezależny od rozwodu. Może nastąpić w trakcie postępowania i przed rozwodem lub na długo po jego orzeczeniu. Roszczenie o podział majątku nie ulega przedawnieniu.

Podział majątku wspólnego – co konkretnie mu podlega?

Jeśli małżonkowie nie zdecydują się na rozdzielność majątkową, to w chwili zawarcia małżeństwa powstaje między nimi więź finansowa – ustawowa wspólność majątkowa małżeńska. I do majątku wspólnego należą zgromadzone i nabyte w trakcie trwania małżeństwa środki finansowe, nieruchomości i przedmioty – a w szczególności:

  • wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej każdego ze współmałżonków,
  • dochody z majątku wspólnego oraz majątku osobistego każdego z małżonków,
  • środki zgromadzone (w czasie trwania małżeństwa) na rachunkach otwartych bądź w ramach pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
  • nieruchomości np. dom i ruchomości np. auto nabyte z majątku wspólnego,

Majątki osobiste współmałżonków

Każdy ze współmałżonków dysponuje zazwyczaj także majątkiem osobistym, który nie ulega podziałowi. Rozliczeniu podlegają jednak nakłady na majątek osobisty poczynione z majątku wspólnego i uzyskane z niego na rzecz majątku wspólnego dochody.

Do majątku osobistego zalicza się m.in.:

  • środki finansowe zgromadzone przez małżonka przed zawarciem małżeństwa,
  • przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa,
  • przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, darowiznę czy zapis,
  • przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb jednego ze współmałżonków,
  • przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania czy zadośćuczynienia,
  • przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.

Rozdzielność majątkowa a podział majątku

Jeśli małżonkowie zdecydowali się na ustanowienie rozdzielności majątkowej, czy to przed ślubem, czy w trakcie trwania małżeństwa, nie mają od tego momentu majątku wspólnego, który podlegałby podziałowi. Każdy z nich dysponuje samodzielnie własnymi dochodami i majątkiem – nie musi też uzyskiwać zgody współmałżonka do nabycia bądź zbycia któregoś z jego składników. Rozdzielność majątkową zawiera się polubownie w drodze umowy (w formie aktu notarialnego) bądź sądownie. W przypadku postępowania sądowego w sytuacjach nadzwyczajnych sąd ma prawo orzec rozdzielność majątkową także z datą wsteczną.

podział majątku wspólnego

Jak wygląda podział majątku wspólnego?

Podział majątku wspólnego przeprowadza się umownie (polubownie) bądź sądownie. W myśl Art. 58 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego1 sąd może dokonać podziału majątku wspólnego w wyroku orzekającym rozwód na wniosek jednego z małżonków, jeśli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Zazwyczaj sądowy podział majątku wymaga jednak wszczęcia odrębnej sprawy.

Co do zasady przy podziale majątku wspólnego należy kierować się Art. 43 § 1 KRO – ten zapis stanowi, że małżonkowie mają w nim równe udziały.

Natomiast każdy z małżonków może również żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku z uwzględnieniem stopnia, w którym przyczynił się do jego powstania i utrzymania (i w tej ocenie ważny jest też udział pracy osobistej w wychowywaniu dzieci i utrzymaniu gospodarstwa domowego).

Umowny podział majątku u notariusza

Jeśli małżonkowie porozumieją się w sprawie podziału majątku, mogą go dokonać poprzez sporządzenie i podpisanie umowy. Umowa może mieć dowolną formę, jeśli składnikiem majątku wspólnego jest nieruchomość czy prawo użytkowania wieczystego, musi mieć formę aktu notarialnego.

Majątek można podzielić w całości i częściowo. Małżonkowie mogą przypisać do każdego z nich konkretne składniki majątku, które staną się już tylko ich własnością, albo spieniężyć majątek i podzielić się dochodami. Jest też trzecia forma podziału majątku, stosunkowo często i chętnie praktykowana – zachowanie jakiegoś składnika przez jednego małżonka przy spłacie danej części jego wartości przez drugiego.

Podział majątku po rozwodzie – spłata byłego małżonka

Przy podziale majątku wspólnego współmałżonkowie często decyduję się przekazać jednemu z nich dany składnik majątku, np. nieruchomość lub samochód, z obowiązkiem spłacenia połowy lub części jego wartości przez drugiego. Taka sytuacja wymaga porozumienia w kwestii terminu spłaty ewentualnie wysokości rat. Jest też bardzo istotne, aby dobrze opisać i ustalić wartość przedmiotu. Warto zatem skorzystać z pomocy specjalizującego się w prawie rodzinnym adwokata.

Do dokonania podziału majątku przed notariuszem niezbędne jest przedłożenie kilku dokumentów: odpisu prawomocnego wyroku rozwodowego, dowodu tożsamości, może okazać się konieczne przedłożenie innego rodzaju dokumentów.

Sądowy podział majątku wspólnego

Jeśli małżonkowie nie są w stanie porozumieć się co do podziału wspólnego majątku, każdy z nich ma prawo wystąpić do sądu z wnioskiem o przeprowadzenie tej czynności. Jak już wspomnieliśmy, sąd może także dokonać podziału majątku w orzeczeniu o rozwodzie. Wtedy należy w ramach pozwu złożyć odpowiedni wniosek. Proces podziału majątku zwykle powoduje zwłokę w postępowaniu, więc sąd ma prawo go nie rozpoznać. I wówczas konieczne jest przeprowadzenie sądowego podziału majątku w toku odrębnej sprawy.

Wniosek o sądowy podział majątku składa się w sądzie rejonowym właściwym dla położenia rzeczy: gdy położenie składników majątku obejmuje większy obszar, w którym działają co najmniej dwa sądy, składający wniosek wybiera dowolny z nich. Na wniosek strony sąd może przekazać sprawę innemu, który działa w tym obszarze, w którym znajduje się większa część majątku wspólnego i w którym mieszkają strony postępowania – takie żądanie należy zgłosić na pierwszej rozprawie.

Co do zasady sądowy podział majątku wspólnego uwzględnia równe w nim udziały obu stron, ale od tej reguły istnieje kilka wyjątków. Strony mogą też przedstawić sądowi wypracowany plan podziału majątku – a to zazwyczaj przyspiesza przebieg postępowania. Małżonkowie powinni przedłożyć dokumenty potwierdzające skład majątku wspólnego oraz wskazać koszty, nakłady pracy osobistej, które ponieśli w celu jego zbudowania, utrzymania bądź pomnażania.

rozwód a podział majątku

Nierówny podział majątku – kiedy jest to możliwe?

Każdy ze współmałżonków może również wnioskować o nierówny podział majątku wspólnego z uwzględnieniem własnego wkładu w jego utrzymanie i pomnażanie lub też winy drugiej strony spowodowania na nim uszczerbku. Sąd może orzec nierówne udziały w majątku wspólnym, gdy istnieją ku temu ważne powody. Są nimi naruszanie obowiązków rodzinnych przez jednego z małżonków – m.in. rażące nieprzyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny, ale też podejmowanie ryzyka w przedsięwzięciach finansowych, długotrwała separacja zawiniona tylko przez stronę, hazard, alkoholizm czy narkomania. Sąd bierze również pod uwagę stopień, w jakim strony przyczyniły się do powstania majątku małżeńskiego.

Rozwód, podział majątku, opieka nad dziećmi – pomoc doświadczonego adwokata

Sprawy rozwodowe zwłaszcza jeśli wiążą się z koniecznością podziału majątku oraz wchodzących w jego skład zobowiązań (kredyty, pożyczki), a także ustaleniem opieki nad dziećmi i formy sprawowania władzy rodzicielskiej – są złożone, trudne i mogą ciągnąć się latami, powodując obciążenie psychiczne dla całej rodziny. W takiej sytuacji warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata. Taki prawnik, specjalizujący się w prawie rodzinnym, nie tylko znajdzie rozwiązania, które zabezpieczą interesy strony, ale też będzie reprezentować swojego Klienta na każdym etapie postępowania, wspierać merytorycznie i psychicznie. Adwokatów specjalizujących się w sprawach rozwodów, podziału majątku oraz opieki nad dziećmi znajdą Państwo w kancelarii Mecenas Marty Jaśków: zawsze pomożemy rozwiązać każdy problem.

FAQ:

1. W jaki sposób można dokonać podziału majątku po rozwodzie?

Podzielić majątek po rozwodzie można polubownie, na drodze umowy, a także sądowo – sądowy podział majątku wymaga zwykle założenia odrębnej sprawy, natomiast istnieje też możliwość zawarcia wniosku o podział majątku sprawie o rozwód.

2. Rozwód a podział majątku – jak ustala się udziały stron?

Co do zasady oboje rozwodzący się bądź rozwiedzeni małżonkowie mają równy udział w majątku wspólnym. Sąd może orzec nierówny podział majątku wspólnego, gdy ma ku temu ważne powody, np. jeden ze współmałżonków trwonił majątek lub rażąco nie przyczyniał się do jego powstawania i utrzymania.

3. Jak długo po rozwodzie można ubiegać się o podział majątku?

Nie istnieje żaden odgórnie ustalony termin, do którego można ubiegać się o podział majątku. Kwestia podziału majątku nie ulega przedawnieniu – można do niej wrócić nawet po wielu latach od orzeczenia rozwodu.


Przypisy

  1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, źródło: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640090059/U/D19640059Lj.pdf (dostęp 2.3.2023 r.)