Skład majątku wspólnego jest dla wielu par trudny do ustalenia, tym bardziej w sytuacji konfliktowej. Wątpliwości piętrzą się jeszcze wyżej, gdy małżonkowie mają nie tylko wspólne dobra, ale też zobowiązania, np. korzystają z auta z tytułu umowy leasingu. Jak się z niego rozliczyć? Jakie prawa przysługują obu małżonkom? Leasing a podział majątku – wyjaśniamy
Podział majątku wspólnego – element rozwodu
Zacznijmy od początku – między osobami wchodzącymi w związek małżeński „automatycznie” z mocy prawa powstaje wspólność majątkowa. Przychody z wypłat, prowadzenia firmy, wynajmu, funduszy emerytalnych, sprzęty domowe, samochody, nieruchomości i ruchomości – to wszystko składa się na majątek wspólny małżonków. Z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmuje wszystkie przedmioty, które małżonkowie nabywają (osobno lub wspólnie) w trakcie jej trwania.
Na drugim biegunie mamy natomiast składniki majątku osobistego, np. prawa autorskie, przedmioty odziedziczone, otrzymane w darowiźnie i kupione przed zawarciem małżeństwa, pieniądze z odszkodowania.
Małżonkowie mogą ograniczyć, rozszerzyć lub całkowicie zlikwidować wspólność majątkową poprzez podpisanie intercyzy. Zwykle jednak pary nie zmieniają składu majątku wspólnego. W takiej sytuacji osoby planujące rozwód muszą uwzględnić podział wspólnych dóbr. Mogą to zrobić przed, po lub w trakcie rozwodu. Najszybciej i najłatwiej można to załatwić przed rozwodem na drodze polubownych rozmów z adwokatem.
Przy ustalaniu składu majątku wspólnego bierze się też pod uwagę wspólne prawa majątkowe, które wynikają m.in. z umowy leasingu.
Czy przedmiot leasingu wchodzi w skład majątku wspólnego?
Jak prawa i obowiązki związane z leasingiem będą się kształtowały po ustaniu wspólności majątkowej? Żeby to zrozumieć, najpierw wyjaśnimy istotę samej umowy leasingowej.
W leasing można wziąć różne rzeczy – m.in. auta osobowe, ciężarowe, maszyny przemysłowe i rolnicze, lokale, AGD. Zazwyczaj jednak przedmiotem leasingu jest samochód. Stronami umowy leasingu są: firma, która oddaje auto w użytkowanie leasingobiorcy – przedsiębiorcy (leasing na firmę) lub osobie prywatnej oraz przedsiębiorca lub prywatny konsument korzystający z pojazdu.
Umowa leasingu nie dotyczy samego samochodu i prawa własności, tylko korzystania z auta za określoną opłatą (raty leasingowe) przez pewien okres (czas trwania umowy leasingu). Jest podpisywana przez jednego z małżonków – zazwyczaj tego, który prowadzi swoją działalność gospodarczą. Mimo to wynikające z umowy leasingu prawo do korzystania z auta wchodzi w skład majątku wspólnego. Oznacza to, że trzeba będzie je „rozliczyć” przy podziale majątku.
Dlaczego tak jest? Uprawnienia w ramach leasingu to prawa majątkowe, a przepisy prawa rodzinnego wskazują, że prawa majątkowe są włączone do małżeńskiej wspólnoty majątkowej.
Podsumowując – prawo do korzystania z leasingowanego auta mają oboje małżonkowie, jeśli istnieje między nimi wspólnota majątkowa. Podział majątku musi to prawo uwzględnić.
Jak rozliczyć leasing w podziale majątku? To zależy od tego, czy do wykupu przedmiotu dojdzie przed czy po rozwodzie.
Leasing a podział majątku – wykup auta przed rozwodem
Leasing daje przedsiębiorcy prawo wykupienia przedmiotu leasingu wraz ze spłatą ostatniej raty. W leasingu operacyjnym wykup jest opcjonalny, a w leasingu finansowym obligatoryjny.
Załóżmy więc, że do wykupu przedmiotu dojdzie przed rozwodem. Para spłaciła auto, więc nastąpiło nabycie własności. Teraz dochodzi do podziału majątku wspólnego małżonków. Spłacone auto poleasingowe musi zostać rozliczone tak jak każdy inny składnik majątku w ramach wspólności majątkowej. Obie strony mają do niego prawo, niezależnie od tego, kto podpisał umowę.
Wykup przedmiotu leasingu po ustaniu wspólności majątkowej
Rozliczenie praw wynikających z leasingu jest trudniejsze, jeśli do wykupu dojdzie dopiero po rozwodzie. Innymi słowy – jeśli nabycie własności nastąpiło po ustaniu wspólności majątkowej.
Musimy najpierw zrozumieć ważną zależność. To, że jeden z małżonków może wykupić auto po spłaceniu rat leasingowych, wynika z przekształcenia roszczenia o zakup przedmiotu leasingu w prawo własności. To roszczenie o zakup, czyli po prostu prawo do wykupu auta po spłaceniu rat, wchodziło w skład majątku wspólnego. Małżonkowie mogli korzystać z samochodu (prawo majątkowe), a następnie go wykupić (prawo własności) i włączyć automatycznie do wspólności majątkowej.
Zgodnie z przepisami i orzecznictwem sądów prawo własności nie zmienia wspólnego charakteru praw majątkowych stron. Jeśli roszczenie o nabycie niepodzielnego przedmiotu przysługiwało małżonkom wspólnie, to tak samo wspólny jest wykupiony przedmiot, nawet jeśli do wykupu doszło po rozwodzie. Można powiedzieć, że wykup jest działaniem mającym na celu zachowanie wspólnego prawa, nawet jeśli dokonuje go jeden z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej. Skoro mieli wspólne prawo do wykupu, to tak samo traktować należy prawo własności po wykupie.
Podsumowując – mimo że jeden z byłych małżonków wykupił auto z leasingu po rozwodzie, drugi i tak ma do niego prawo, bo możliwość wykupu przysługiwała im obojgu w ramach wspólności majątkowej.
Co w takiej sytuacji zrobić? Jakie prawa mają jeden i drugi małżonek?
Leasing a podział majątku – rozliczenie auta wykupionego z leasingu po rozwodzie
Załóżmy, że Beata i Adam się rozwiedli i podzielili wspólny majątek. Będąc jeszcze małżeństwem, wzięli auto w leasing. Umowę podpisała Beata, bo prowadzi działalność gospodarczą – jest księgową i ma swoją firmę.
W momencie podziału majątku auto było ciągle spłacane – umowa leasingu nadal obowiązywała. Pojazd zostawiła sobie Beata, bo z nią też zostały dzieci, no i ona podpisywała umowę. Spłacała też wszystkie pozostałe raty po rozwodzie. Gdy umowa leasingu dobiegła końca, Beata wykupiła samochód. Co to oznacza dla Adama?
Mimo że para się rozwiodła, auto wykupione z leasingu po ustaniu wspólności majątkowej i tak wejdzie w skład majątku wspólnego. Małżonkowie mają wobec tego następujące prawa:
- małżonek, który wykupił przedmiot leasingu – może rościć o zwrot połowy wartości rat leasingowych, które spłacał po rozwodzie, czyli po ustaniu wspólności majątkowej;
- drugi małżonek – ma prawo do połowy wartości auta wykupionego z leasingu przez byłego małżonka po ustaniu wspólności.
Krótko mówiąc – jeśli nabycie własności (wykupienie auta z leasingu) zostało przeprowadzone przez jednego małżonka po ustaniu wspólności majątkowej (po rozwodzie), drugi małżonek i tak ma prawo własności do połowy wartości tego auta. Co ważne – nie może jednak żądać zwrotu wydatków poniesionych z tytułu wspólnego spłacania leasingu podczas trwania małżeństwa i wspólności.
Jak przeprowadzić podział majątku?
Rozliczenie leasingu i wykupionego auta jest tylko jednym z elementów podziału wspólnego majątku, który wielu małżonkom spędza sen z powiek. Rozwód niesie za sobą wiele problematycznych kwestii, dlatego najlepiej zminimalizować sytuacje konfliktowe i skomplikowane. Jak to zrobić? Podział majątku najlepiej przeprowadzić jeszcze przed rozpoczęciem sprawy rozwodowej – czyli u adwokata. W kancelarii łatwiej osiągnąć kompromis, bo prawnik wytłumaczy nam wszystkie przysługujące nam prawa.
Nabycie prawa własności przez zasiedzenie – najczęstsze pytania
Przekształcenie roszczenia o przedmiot leasingu w prawo własności nie zmienia wspólnego charakteru praw majątkowych obu stron. Wykupiony przedmiot leasingu wchodzi więc w skład majątku wspólnego i każdy z małżonków ma prawo do połowy wartości auta, niezależnie od tego, kto podpisał umowę z leasingodawcą.
Tak – w wyniku wykupu następuje przekształcenie roszczenia o przedmiot leasingu (prawo do korzystania z auta) w prawo własności (wykup auta). Jeżeli nabycie niepodzielnego przedmiotu przysługiwało małżonkom wspólnie w trakcie spłacania rat, to też oboje mają prawo do auta po wykupie – nawet jeśli wykupiła je jedna ze stron.
Majątek wspólny małżonków można podzielić już przed rozwodem w kancelarii adwokackiej. Dzięki temu można merytorycznie negocjować, dojść do kompromisu i nie przenosić swoich prywatnych spraw na salę sądową.
